Bọ nhảy phân bố ở nhiều nước trên thế giới và phá hoại chủ yếu ở các cây họ thập tự, đặc biệt là rau cải. Chúng có khả năng phát tán nhanh và khó trị, vì vậy nếu không có biện pháp phòng trừ hiệu quả sẽ ảnh hưởng đến chất lượng và năng suất của rau.
Đặc điểm của bọ nhảy hại rau cải
Đặc điểm hình thái
Tên khoa học: Phyllotrera spp., thuộc họ Ánh kim Chrysomelidae, bộ Cánh cứng Coleoptera.
Trứng: Khi mới đẻ có màu trắng vàng, bề mặt nhẵn bóng, khi sắp nở trứng chuyển màu nâu vàng hình bầu dục. Trứng được đẻ trên mặt đất gần gốc cây, có chiều dài lớn nhất là 0,43 mm, nhỏ nhất 0,26 mm.
Sâu non: Có 3 tuổi, hình ống mập, mới nở sâu có màu trắng trong, sau đó màu trắng sữa, ít hoạt động thân co ngắn lại. Đầu hình bán cầu, hại má màu nâu, cơ thể có các u lông nhỏ ngắn và thưa. Đẫy sức dài khoảng 4mm.
Nhộng: Nhộng trần có màu nâu, mầm cánh, mầm chân rõ rệt. Sau khi hóa nhộng thì nhộng có màu trắng đục sau đó chuyển dần sang màu vàng nâu cho đến khi hóa trưởng thành.
Phần đầu, bụng, lưng và ngực có nhiều lông cứng ngắn và thưa. Đốt cuối cùng của nhộng có hai gai lồi.
Trưởng thành: Có hình bầu dục, cơ thể dài khoảng 2-2,5mm, cánh cứng, màu đen bóng, giữa mỗi cánh có một vạch màu vàng nhạc, cong hình củ lạc, chân sau to khỏe, có sức nhảy dài nên gọi là bọ nhảy sọc cong.
Đặc điểm sinh học
☑ Bọ nhảy hoạt động nhiều trong các tháng mùa khô, mật độ giảm đi khi trời mưa nhiều.
☑ Chúng gây hại mạnh vào lúc sáng sớm và chiều mát. Trưa nắng thường lẩn trốn ở dưới gốc hoặc mặt dưới lá. Bọ nhảy có tính giả chết, khi bị động nhảy rất nhanh.
☑ Khi rau cải còn nhỏ (sau gieo khoảng 7 – 10 ngày) là thời điểm bị bọ nhảy gây hại nhiều nhất.
☑ Ở các tỉnh phía Bắc bọ nhảy sọc cong phát sinh nhiều vào hai đợt tháng 3 – 5 và 7 – 9, trong đó đợt đầu mạnh hơn, ở các tỉnh phía Nam bọ xuất hiện nhiều trong các tháng 2,3, 4.
Đặc điểm gây hại
Chúng cắn phá lá tạo ra những lỗ thủng nhỏ, kích thước vài mm, nếu nặng lá rau có thể bị thủng lỗ chỗ như tấm lưới, lá te tua, xơ xác.
Sâu non ăn rễ phụ, đục vào gốc và rễ chính làm cây sinh trưởng kém, nếu mật độ sâu cao có thể làm cây héo và chết nhất là khi cây đang còn nhỏ.
Những con trưởng thành ăn lá non thành những lỗ tròn nhỏ khắp mặt lá. Ngoài ra chúng còn hoạt động nhảy đạp lung tung làm rau dập nát, nhất là trên rau cải có lá mỏng.
Cách diệt trừ bọ nhảy trên rau cải
Biện pháp canh tác
☑ Xử lý đất trồng: Nên tiến hành làm sạch đất bằng cách xới sâu, dọn sạch tàn dư và phơi khô đất tối thiểu từ 10 – 15 ngày để diệt sâu non và nhộng còn trong đất trước khi gieo trồng.
Sau đó chuẩn bị từ 25 – 30 kg vôi bột/sào, trộn đều trong đất trước khi gieo trồng lứa rau mới. Việc làm này giúp loại bỏ gần như cơ bản nhộng và trứng của bọ nhảy còn sót lại.
☑ Trồng luân canh với những cây khác như ngò, hành, dưa leo, bầu, bí mướp…, tránh trồng rau cùng họ liên tục sẽ sẽ tạo điều kiện cho bọ nhảy chu chuyển gây hại.
Do có tính phát tán mạnh nên biện pháp này phải được nhiều chủ ruộng cùng thực hiện trên diện rộng thì mới mang lại kết quả cao.
☑ Thường xuyên kiểm tra ruộng rau cải (nhất là khi cây cải còn non) để phát hiện và phun xịt thuốc diệt trừ bọ nhảy kịp thời.
☑ Để lại một diện tích nhỏ ở giữa ruộng để gieo sớm trước vụ những giống có tính thu hút mạnh với bọ nhảy như cải mơ Hoàng Mai làm bẫy dẫn dụ để tiến hành tiêu diệt chúng trước khi vào vụ chính.
Biện pháp hóa học
☑ Phun thuốc hóa học là biện pháp cuối cùng khi bọ nhảy phá hoại nhiều mất kiểm soát. Một số thuốc diệt bọ nhảy như Diaphos 50EC, Sherzol 205EC, Biocin 16WP hoặc 8000SC, Vibasu 50EC… để phun vào lúc sáng sớm hay chiều mát.
☑ Hoặc dùng Diaphos 10G, Sago-Super 3G, Vibasu 5H, Sargent 6G… rải lên mặt đất trước khi gieo trồng để diệt ấu trùng. Sau khi rải thuốc, cần bón thêm phân để cây cải nhanh hồi phục.
Lưu ý khi dùng thuốc BVTV là thời gian cách ly tốt nhất trước khi thu hoạch để đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng.
☑ Đối với cải ngắn ngày như cải xanh, cải trắng, cải thìa nếu bọ nhảy phá ở 10 – 15 ngày trước thu hoạch nên sử dụng các thuốc Hopsan, Selecron, Polytrine, Forvi.
☑ Trường hợp bọ nhảy gây hại trước 5 – 7 ngày thu hoạch thì sử dụng thuốc Match, Vertimex, Bassan để phun trừ.
☑ Nếu còn 3 ngày nữa thu hoạch, mà bọ nhảy xuất hiện nhiều có thể sử dụng thuốc Success 25 SC.
Một số khó khăn thường gặp khi phòng trừ bọ nhảy
Việc phòng trừ bọ nhảy thường gặp nhiều khó khăn, vì chỉ sau khi phun thuốc một thời gian ngắn, bọ nhảy lại phát triển trở lại bởi những lý do chính sau đây:
☑ Bọ nhảy trưởng thành có tính di chuyển nhiều nên khi phun thuốc trừ ở ruộng này, bọ nhảy có thể sang các ruộng lân cận, hết mùi thuốc bọ nhảy tiếp tục trở lại phá tiếp.
☑ Việc phun thuốc không có tác dụng với sâu non và nhộng ở dưới đất nên có thể sau khi phun, bọ nhảy tiếp tục xuất hiện và phá trở lại.
Trên đây là một số biện pháp phòng trừ bọ nhảy, tuy nhiên chúng có khả năng di chuyển rất nhanh, nếu phun thuốc ở ruộng này thì chúng lại nhảy sang ruộng khác gây hại, nên việc phòng trừ bằng việc sử dụng thuốc BVTV là rất hạn chế.
Để phòng trừ có hiệu quả bọ nhảy, cần phải tiêu diệt chúng khi còn ở giai đoạn ấu trùng (sâu non), nhộng trong đất bằng các biện pháp canh tác tổng hợp.
