Ở miền Bắc và các vùng cao nguyên thích hợp để trồng bắp cải quanh năm, bởi vì những nơi đó có khí hậu mát lạnh hoặc một mùa Đông Xuân. Mà loại cây này lại ưa sống ở nơi nhiệt độ thấp, có khả năng chịu hạn rất tốt.
Tuy nhiên, nếu trồng với lượng nhỏ trong chậu, thùng xốp trên ban công hay sân thượng… thì ở đâu bạn vẫn có thể thử được. Vừa là thú vui, giúp giảm căng thẳng, mà biết đâu thành quả lại vượt ngoài mong đợi.
Trong bài viết này, mình sẽ hướng dẫn chi tiết về thời vụ, cách trồng, chăm sóc và xử lý sâu bệnh cho bắp cải để bạn có thể tự tin làm tại nhà.
1. Thời vụ trồng bắp cải
Vụ sớm: Bắt đầu gieo hạt vào cuối tháng 7 đến đầu tháng 8, trồng vào cuối tháng 8 tới trong tháng 9 và thu hoạch vào tháng 11 đến tháng 12.
Vụ chính: Gieo hạt vào tháng 9 đến tháng 10, trồng vào giữa tháng 10 tới hết tháng 11 và thu hoạch vào tháng 1 đến tháng 2 năm sau.
Vụ muộn: Gieo hạt vào tháng 11, trồng giữa tháng 12 và thu hoạch vào tháng 2 đến tháng 3 năm sau.
Thông thường sau khoảng 30-40 ngày gieo hạt là có thể mang ra trồng, lúc này cây con đã có từ 5-7 lá thật.
Bắp cải thích hợp trồng ở điều kiện khí hậu mát lạnh, ở những vùng cao nguyên như Sapa, Đà Lạt có thể trồng quanh năm, còn ở miền Bắc trồng mỗi năm một vụ.
2. Chọn giống bắp cải để trồng
Nước ta chủ yếu nhập hạt giống bắp cải từ Nhật Bản và Trung Quốc. Một số giống phổ biến được bà con lựa chọn nhiều sau đây:
Giống bắp cải Sapa:
Thời gian sinh trưởng 135-145 ngày tính từ gieo hạt, bắp cải có màu trắng (hơi ngả vàng), khối lượng trung bình 1.8-2.0kg, năng suất trung bình 20-27 tấn/ha.
Giống bắp cải CB26:
Thời gian sinh trưởng 75-90 ngày, bắp giòn, chất lượng tốt, trọng lượng trung bình 1.2-1.5kg, năng suất trung bình 35 tấn/ha.
Chịu nhiệt độ cao khi vào cuốn, khả năng chống bệnh thối nhũn, héo rũ tốt hơn nhiều loại bắp cải khác.
Giống bắp cải tím (C- 05) (Red ball):
Thời gian sinh trưởng khoảng 75 ngày, bắp cải hình tròn, bắp chắc, lá mọc thẳng, khối lượng trung bình 1.2-1.4kg. Có khả năng chịu khí hậu ẩm, chịu va chạm tốt trong vận chuyển.
Giống bắp cải F1 GM78:
Bắp có hình cầu dẹt, cuộn chắc, lá gốc màu xanh, ăn ngọt và mềm; chịu nhiệt tốt, khối lượng trung bình 1.5-2.2kg, khả năng chống bệnh thối nhũn tốt.
3. Cách ươm hạt giống bắp cải
Bước 1: Đầu tiên là làm đất, công đoạn này rất quan trọng, đất phải thoát nước tốt, giữ ẩm tốt, độ pH từ 6-6.5 là thích hợp, phải làm kĩ cho tơi xốp.
Nên bón vôi và phơi ải cẩn thận trước khi gieo trồng để phòng ngừa các loại sâu bệnh hại như kiến, dế, sâu xanh, sâu tơ…
Vào mùa khô thì lên luống cao 15-20cm, rộng 90-100cm, rãnh 30-45cm. Vào mùa mưa thì lên luống cao hơn 20-25cm, rộng 90-100cm, rãnh 35-50cm.
Bước 2: Bón lót bằng hỗn hợp 1kg phân chuồng hoai mục + 15g supe lân + 8g kali cho mỗi m2.
Chú ý: Hỗn hợp phân bón lót phải trộn đều với đất, rồi mới rải đều lên mặt luống, sau đó tiếp tục lấy đất ở rãnh phủ lên trên dày 1.5-2cm.
Bước 3: Ngâm hạt giống trong 20 phút vào nước ấm 50 độ, sau đó tiếp tục ngâm 8-10 tiếng trong nước lạnh. Rồi mới mang gieo bằng cách giải đều lên mặt luống mật độ 1.5-2 g/m2.
Bước 4: Gieo xong dùng cào để cào nhẹ hoặc dùng tay xoa nhẹ trên mặt luống để đất được phủ đều hạt giống, sau đó phủ bằng lớp rạ dày 1-2cm, rồi tưới đẫm nước bằng ô doa.
Tưới nước 1-2 lần/ngày trong vòng 3-5 ngày đầu, ngừng tưới 1-2 ngày khi hạt nảy mầm nhô khỏi mặt đất, sau đó mới tưới 2 ngày/lần.
Có thể làm giàn che để phòng ngừa mưa lớn hoặc nắng gắt.
Bước 5: Khi cây bắp cải lên 1-2 lá mầm thì gỡ bỏ lớp rơm rạ, chú ý gỡ nhẹ nhàng, gỡ xong tưới nước để bộ rễ chắc hơn.
Bước 6: Nhổ bỏ cây không đúng giống, cây bệnh, sao cho mật độ 3-4cm. Dùng phân chuồng ngâm ngấu, pha loãng để tưới thúc sau mỗi lần tỉa.
Lưu ý: Nên bón thúc cho những cây kém phát triển bằng phân đạm pha với nước tỷ lệ 0.1%, nhưng chỉ được bón tối đa 2 lần, 1 lần vào thời điểm cây ra 2-3 lá thật, lần 2 cách lần 1 từ 7-10 ngày.
4. Kỹ thuật trồng bắp cải
Một cây bắp cải đạt chuẩn thì phải có dáng mập, lùn, đốt sít, phiến lá tròn. Khi cây đủ 5-7 lá thật (30-40 ngày) thì mới được nhổ trồng, trồng non quá cây sẽ dễ bị chột hoặc chết.
Nên ngưng tưới nước 4-7 ngày trước khi trồng để cây dễ làm quen với điều kiện ruộng. Trước khi nhổ 4-5 tiếng cần tưới nước cho đất mềm, như vậy nhổ sẽ không bị đứt rễ và hỏng cây.
Bước 1: Làm đất tơi xốp, vào mùa mưa thì lên luống cao 20-25cm, rộng 1-1.2m, rãnh 35-50cm; còn mùa khô thì luống cao 15-20cm, rộng 1-1.2m, rãnh 30-40cm. Mặt luống phải phẳng để tránh đọng nước những ngày mưa.
Bước 2: Cuốc hố, bón phân lót bằng phân chuồng hoai mục, khoảng cách hố 40-45cm vào vụ đông xuân hoặc 35-40cm vào vụ hè thu.
Mật độ trồng bắp cải 25000-33000 cây/ha hoặc 900-1200 cây/sào. Khoảng cách cây có thể điều chỉnh tùy vào vụ, nếu Đông Xuân thì cây cách cây 40cm, hàng cách hàng 45cm; nếu Hè Thu thì cây cách cây 35cm, hàng cách hàng 40cm.
Nên trồng bắp cải vào chiều muộn hoặc buổi tối, sau khi trồng thì cần tưới nước ngay 2 lần/ngày vào sáng sớm và chiều mát cho tới khi cây hồi xanh thì giảm xuống còn 3-5 ngày/lần.
5. Bón phân cho cây bắp cải
Các loại phân bón dùng cho bắp cải phổ biến như sau:
- Phân hữu cơ (phân chuồng hoai mục) phải được ủ kỹ lưỡng và trải qua xử lý.
- Phân hóa học như đạm ure (hàm lượng nguyên chất 46%), phân lân (nung chảy 14-16%), phân kali clorua (hàm lượng nguyên chất 60%) hoặc supe lân (16-18%).
- Phân hữu cơ vi sinh, bón qua rễ, dùng thay thế lân hóa học và đạm tới 50%. Phân này giúp bắp cải khỏe mạnh, chịu sâu bệnh bệnh tốt, cải tạo đất hiệu quả và giảm lượng nitrat trong rau.
- Các loại phân bón qua lá có hiệu quả nhanh trong từ 5-7 ngày, dùng để cung cấp vitamin, kích thích cây phát triển mà không gây độc hại.
Tuy nhiên phải tuân thủ một số nguyên tắc sau:
- Dùng đúng loại phân: Bón lót dùng phân chuồng và lân; bón thúc dùng phân hữu cơ vi sinh, đạm và kali.
- Dùng đúng liều lượng: Với phân đạm bón thúc lần 2 liều lượng 1kg/sào, lần 4 thì 1.5kg/sào. Với phân kali bón thúc lần 3 liều lượng 3-5kg/sào. Với phân hữu cơ vi sinh bón thúc lần 1 qua rễ liều lượng 30-40kg/sào.
- Chọn đúng thời điểm bón: Với phân đạm bón thúc lần 2 sau 10-15 ngày trồng, lần 4 khi cây vào cuốn. Với phân kali bón thúc lần 3 khi cây sắp trải lá rộng (lá bàng).
- Bón đúng cách: Với kali và đạm thì cần hòa vào nước để tưới vào gốc; với phân hữu cơ sinh học thì bón quanh gốc rồi lấp lại.
- Ngưng bón phân 21 ngày trước khi thu hoạch.
6. Chăm sóc cây bắp cải
6.1. Giai đoạn từ trồng đến hồi sinh
- Tưới nước ngay sau khi trồng và duy trì cho tới khi cây hồi xanh. Khi gặp trời mưa hoặc tưới nhiều sẽ gây ra tình trạng váng đất, vì vậy cần tiến hành xới khi xuất hiện váng.
- Trong những ngày đầu trồng, dặm thêm nếu có cây chết. Xới rộng và sâu để đất tới xốp, đồng thời giúp ngừa cỏ dại.
- Tiến hành bón thúc lần 1 và 2.
- Nên sử dụng hệ thống vòi phun tự động để tưới hiệu quả và tiết kiệm thời gian.
6.2. Giai đoạn từ hồi sinh tới trải lá
Giai đoạn này bắp cải cần nhiều nước và dinh dưỡng, vì vậy bà con chú ý:
- Cứ 7-10 ngày tưới rãnh 1 lần, tưới phun mưa 2 lần/ngày vào mùa khô và 2 ngày/lần vào mùa mưa.
- Hòa phân kali với nước để bón vào gốc cây.
- Tiến hành xới đất nông, hẹp và vun nhẹ vào gốc.
6.3. Giai đoạn trải lá đến vào cuốn
Đây là giai đoạn cây bắp cải cần rất nhiều nước và dinh dưỡng, vì vậy bà con chú ý:
- Cần duy trì độ ẩm cho đất bằng cách tưới phun mưa và tưới rãnh.
- Vun gốc cao để tăng diện tích tiếp xúc với dinh dưỡng, đồng thời hạn chế cỏ dại hút dinh dưỡng.
- Tiến hành bón thúc lần 3 bằng kali với liều lượng 3-5kg/sào.
- Thường xuyên theo dõi ruộng rau, kịp thời phát hiện sâu bệnh gây hại để kịp thời xử lý.
6.4. Giai đoạn cuốn tới thu hoạch
- Hòa phân đạm với nước tưới với liều lượng 1.5kg/sào.
Song song với việc bón thúc, cần thực hiện các đợt làm cỏ, vun gốc, xới xáo, tưới nước. Không tưới bằng nước ao tù, nước thải khi chưa được xử lý; nên dùng nước sông, nước giếng khoan.
Trồng bắp cải vụ sớm nếu gặp nắng to, cần che chắn cho cây con trong 3-5 ngày đầu. Có thể tháo nước ngập rãnh khi cây trải lá rộng (lá bàng), nhưng khi đủ ẩm cần tháo bỏ nước ngay.
7. Sâu bệnh hại bắp cải
7.1. Các loại sâu hại
Các loại sâu hại đều có biện pháp phòng ngừa chung, đó là thu dọn tàn dư cây trong trong vườn khi thu hoạch xong. Cần cây sâu cuốc lật đất 10 – 15 cm, phơi ải 10 – 15 ngày trước khi trồng. Cũng có thể lên luống, rồi phủ ni lông toàn mặt luống 3-5 ngày để diệt ấu trùng bệnh.
Cần bón phân cân đối và đầy đủ, nên dùng phân hữu cơ hoai mục. Ngoài ra, nên luân canh cây khác họ, trồng tập trung vào đúng thời vụ.
Một số lại sâu gây hại phổ biến là: Sâu tơ, sâu xanh bướm trắng, bọ nhảy sọc cong vỏ lạc… Cách phòng trừ đối với từng loại như sau:
Sâu tơ: Ở giai đoạn cây con, nếu mật độ sâu trên 20 con/m2 hoặc trên 30 con/m2 đối với cây lớn thì dùng các loại thuốc: Cyperkill 10EC, 25EC, 5EC; Oncol 20EC, Reasgant 1.8EC, 3.6EC; Pegasu 500SC, Catex 1.8EC, 3.6E; Sokupi 0,36AS…
Sâu xanh bướm trắng: Khi sâu non đạt mật độ trên 6 con/m2 dùng thuốc: Delfin WG (32BIU), Ratoin 10EC, Cymerin 10EC, Biocin 16WP…
Bọ nhảy: Khi mật độ đạt trên 20 con/m2 dùng thuốc: Sokupi 0.36AS, 0.5AS; Actara 25WG….
Lưu ý: Cách sử dụng ghi trên bao bì, đảm bảo an toàn khi dùng thuốc, thực hiện đúng thời cách ly… Khuyến khích sử dụng thuốc sinh học hoặc thuốc thảo mộc để bảo vệ môi trường.
7.2. Các loại bệnh hại
Bệnh thối nhũn:
- Do nấm: Ban đầu xuất hiện chấm nhỏ mất màu, rồi bị nhũn, bệnh gây thối lá từ trên xuống. Khi độ ẩm cao, có thêm lớp tơ trắng phủ vết bệnh và có mùi khẳn. Dùng các thuốc trị: Rovral50WP, Validacin3L, Bennomyl 50WP, Anvil5SC…
- Do vi khuẩn: Gây héo lá vào buổi trưa, buổi chiều tươi lại, bệnh gây thối mềm trong lõi cây, rồi lan ra cả bắp. Gặp độ ẩm cao, vết bệnh có mủi khẳn nặng. Trị bằng cách thuốc: Starner 20WP, Kasumin 2L, Rovral 50WP, New Kasuran 16.2 WP.
Chú ý: Không xới đất, làm đứt rễ hoặc vặt lá gốc nếu gặp trời mưa, vì có thể gây bệnh. Nếu có sâu xanh thì phải diệt ngay. Ngoài ra, khi xuất hiện bệnh thì không tưới nước vào chiều mát.
Bệnh đốm lá do nấm:
Vết bệnh tròn, màu tím đậm, sau chuyển nâu đen hoặc nâu có viền vàng. Vết bệnh già chuyển màu đen, đôi lúc có lớp bột đen phủ trên bề mặt vết bệnh. Vết bệnh điển hình nhìn giống đốm mắt cua.
Dùng thuốc: Antracol 70WP, Score, Anvil 5SC, Rovaral 50WP…
Bệnh cháy lá bã trầu do vi khuẩn:
Vết bệnh màu đỏ, hình tam giác đỉnh là gân lá, gặp khô hanh thì giòn, ẩm bị nhũn ra. Cây bị bệnh thì thường lá bị cháy từ bìa cháy vào.
Vi khuẩn tồn tại trong xác cây bị bệnh hoặc từ hạt giống, không tồn tại ở đất trồng. Vi khuẩn xâm nhập qua các vết thương như vết thương do côn trùng, các sẹo lá, vết thương cơ học, vết bệnh do mầm bệnh khác…
Khi gặp mưa hoặc nhiệt độ cao khiến bệnh nặng thêm và có thể lây nhiễm từ cây này sang cây khác khi vận chuyển trong khi tồn trữ hoặc sau thu hoạch.
Cách phòng trừ giống với bệnh thối nhũn do vi khuẩn.
Bệnh sưng rễ:
Do nấm Plasmodiophora brassicae Wor tạo các nốt sần, u bướu trên rễ, gây héo vàng lá, cây phát triển kém và không tụ bắp.
Điều kiện lý tưởng cho bào tử nấm nảy mầm là độ ẩm 75 – 90%, nhiệt độ 18 – 25 độ C, thời gian sống của bảo tử nấm là 6 -7 năm và cũng không nảy mầm một lúc. Có thể lây sang ruộng khác, lây qua nước tưới, giun hoặc các côn trùng trong đất.
Phòng ngừa: Sử dụng giống khỏe chống bệnh tốt, trồng luân canh cây khác, loại bỏ cây giống bệnh, bón vôi khi gặp chân đất chua, vun gốc sau mỗi lần bón thúc và tưới để cây ra rễ mới phát triển tốt.
Dọn cỏ dại, thường xuyên kiểm tra, phát hiện tiêu hủy bệnh kịp thời. Ngoài ra, có thể dùng nấm đối kháng là Trichoderma trộn cùng phân chuồng khô 10 – 15 ngày rồi bón vào rãnh trước khi trồng.
9. Thu hoạch và bảo quản cải bắp
Chắc chắn đây là giai đoạn mà bạn mong chờ nhất trong suốt quá trình cách trồng bắp cải đúng không nào. Tuy nhiên đừng quá vội vàng mà thu hoạch bắp cải quá sớm hoặc quá muộn nhé.
Các bạn phải dựa vào đặc điểm phát triển của cây thời gian kể từ khi trồng chúng mà tiến hành thu hoạch cho phù hợp. Khi thu hoạch quá muộn thì những chất dinh dưỡng có trong rau sẽ giảm đi rất nhiều, mùi vị và thưởng thức chúng cũng không ngon nữa.
Khi trồng bắp cải được 80 đến 90 ngày, lúc này bắp cải cuốn chắc tay, cũng là lúc để bạn không những tự tay trồng bắp cải mà còn tự tay thu hoạch thành quả mà chúng ta tạo ra nữa.
Nên hái chúng vào thời điểm sáng sớm hay chiều tối trong ngày.
Bạn nên chặt tại vị trí cao, sát thân bắp để dễ thu cũng như là xử lý bắp cải. Loại bỏ đi lớp lá bên ngoài, lá xanh trên bắp, rửa sạch bằng nước sạch sau đó để ráo.
Sau khi thu hoạch nếu bảo quản chúng một cách cẩn thận, bạn hoàn toàn có thể giữ loại rau này tươi ngon trong vòng 2 tuần.
Như vậy là chúng ta đã tìm hiểu xong về cách trồng bắp cải cũng như là những kỹ thuật trồng, cách chăm sóc loại rau này rồi.
Qua bài viết này, mình hy vọng các bạn có thể tự tay trồng cho mình những cây bắp cải xanh tốt, đạt năng suất và chất lượng cao nhé. Chúc các bạn thành công!
