Trồng sâm Ngọc Linh sẽ là chủ đề chính của bài viết hôm nay của Fao. Bài viết dưới đây Fao sẽ giới thiệu cho các bạn đặc điểm, điều kiện trồng, các kỹ thuật trồng sâm Ngọc Linh. Nào chúng ta cùng bắt đầu thôi!
Sâm ngọc linh có đặc điểm gì?
Sâm Ngọc Linh (Panax vietnamensis Ha et Grushv) là loại sâm quý thuộc họ Nhân sâm (Araliaceae), với nhiều tên gọi như Sâm Việt Nam, Sâm Khu 5 (K5), củ Ngải rọm con, hay cây Thuốc giấu…;
Được tìm thấy tại vùng trung trung bộ Việt Nam, mọc nhiều ở núi Ngọc Linh thuộc huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam và 2 huyện Đăk Glei, Tu Mơ Rông, tỉnh Kon Tum. 52 hợp chất saponin và có 26 hợp chất saponin không có trong các loại sâm khác đều nằm ở phần thân rễ của cây Sâm Ngọc Linh.
Vậy Sâm Ngọc Linh trồng ở đâu? Sâm Ngọc Linh được trồng chủ yếu tại núi Ngọc Linh thuộc xã Trà Linh, Trà Nam, huyện Nam Trà My, Quảng Nam. Ngoài ra trồng sâm Ngọc Linh ở miền bắc hiện cũng đang được quan tâm và trong thời gian tới có triển vọng sẽ mở rộng diện tích trồng Sâm.
Điều kiện thích hợp để trồng sâm Ngọc Linh
Sâm Ngọc Linh trong tự nhiên là loài đặc hữu hẹp, phân bố trong vùng xuất xứ núi Ngọc Linh. Nên cây trồng có những điều kiện đặc trưng như sau:
1, Khí hậu trồng sâm Ngọc Linh
- Nhiệt độ từ 14,0 – 18,00C (thấp nhất 8 – 110C, cao nhất 20 – 250C), là nhiệt độ lý tưởng để trồng sâm Ngọc Linh.
- Độ ẩm trung bình từ 85 – 90%;
- Lượng mưa trung bình từ 2.800 – 3.400 mm/năm và trong mùa khô phải có một lượng mưa khá.
2, Đất đai, tài nguyên và địa hình để trồng sâm Ngọc Linh
- Độ cao từ 1.800 m trở lên rất thuận lợi để trồng sâm Ngọc Linh, tuy nhiên độ cao so với mực nước biển từ 1.500 m trở lên cũng được.
- Đất phải có đủ độ ẩm, giàu dinh dưỡng, lượng mùn hữu cơ trong đất cao; còn giữ cấu trúc rừng nguyên sinh và có độ tàn che từ 70-90%.
Chuẩn bị giống cây trồng sâm Ngọc Linh
1. Thu hái và chọn quả
a, Chọn giống cây trồng sâm Ngọc Linh
Để đảm bảo chất lượng cây giống nên chúng ta cần phải có sự chọn lọc kỹ. Đối với cây gieo từ hạt thì cây phải đạt từ 4 năm tuổi trở lên, đối với cây trồng từ đầu mầm thì 2 năm trở nên, có biểu hiện đặc trưng của giống, không bị sâu bệnh, tổn thương cơ giới hoặc các tổn thương khác.
b, Giống cây trồng sâm Ngọc Linh và thời gian thu hái quả
Vào tháng 7 – 9 hằng năm. Khi vỏ quả có màu đỏ tươi và có chấm đen trên đầu thì lúc đấy quả đã đảm bảo đạt độ chín sinh lý. Vì đặc điểm sinh học mà một cụm quả đạt độ chín tiêu chuẩn phải từ 6 – 10 ngày, do vậy nên để đảm bảo quả giống thu vào có chất lượng cao cần thu hái làm nhiều lần, ít nhất 3 lần, mỗi lần cách nhau từ 2- 3 ngày,.
c, Phân loại quả giống cây trồng sâm Ngọc Linh
Để loại bỏ quả nhỏ, lép thì quả sau khi thu về được sàng sảy và phân loại như sau:
- Loại 1: Vỏ quả có màu đỏ tươi, nhìn có màu sáng bóng, hạt mẩy.
- Loại 2: Vỏ quả có nâu đỏ hoặc màu vàng.
- Loại 3: Vỏ quả có màu hơi nâu hoặc vàng nhạt.
- Loại 4: Loại loại bỏ, vỏ quả có màu xanh, xanh nõn chuối, hạt nhỏ, lép….
Để loại 2 và loại 3 có hình thái và độ chín giống như loại 1, thì cần thời gian ủ từ 2 đến 3 ngày. Đối với ươm và trồng cây thì chỉ sử dụng quả loại 1 và loại 2, trong trường hợp hết hạt thì có thể sử dụng loại 3.
2, Thời vụ gieo và xử lý hạt giống cây trồng sâm Ngọc Linh
Tháng 7 – 9 hằng năm vừa là thời gian gieo hạt, vừa là thời gian thu hái quả.
Hạt giống cây trồng sâm Ngọc Linh trước khi gieo có thể thực hiện bằng 1 trong 2 cách:
+ Khi thu quả xong, để nguyên vỏ và đem gieo ngay, nếu quả có 2 hạt thì tách riêng.
+ Quả sau khi thu xong, ủ khoảng 5 ngày, đem chà xát và đãi sạch để loại bỏ phần thịt quả, để ráo; sau đó ngâm trong dung dịch nước tỏi 10 – 15% , 10 lít nước ngâm với tỏi giã nhỏ 1,0 – 1,5kg, lọc lấy nước, việc ngâm này sẽ giúp hạt giống cây trồng sâm Ngọc Linh ngừa một số nấm bệnh và tăng sức đề kháng cho cây con, ngâm trong khoảng 30 – 45 phút, rồi đem gieo.
Cách trồng sâm Ngọc Linh cho năng suất cao
Sử dụng kỹ thuật trồng sâm Ngọc Linh truyền thống, gieo hạt trực tiếp lên luống (có một phương pháp gieo hạt giống cây trồng sâm Ngọc Linh trong khay chuyên dụng và đặt khay cách ly mặt đất trong nhà bảo vệ đang được thử nghiệm, có kết quả tốt, sẽ có hướng dẫn để áp dụng).
- Phải chọn ở những vùng đất tương đối bằng phẳng, dưới tán rừng, đất giàu mùn, có độ tàn che của rừng từ 80% trở lên, sạch nguồn bệnh, thoát nước tốt để làm vườn ươm.
- Làm luống có mặt luống cong hình mu rùa, rộng 0,8 – 1,0 m, cao 0,2 – 0,3 m, dài không quá 10 m theo hướng đường đồng mức để hạn chế xói mòn. Phải luôn luôn dọn sạch cỏ dại. Để tăng cường dinh dưỡng cho đất thì phải bổ sung thêm mùn núi là loại mùn được phân hủy từ xác bã thực vật
- Không gieo hạt giống cây trồng sâm Ngọc Linh dính sát nhau, khoảng cách giữa các hạt phải trên 2 cm. Hạt được gieo với mật độ khoảng 01lon hạt/2 m2đất, 1 lon hạt tương đương với 1.000 hạt, hạt phải được gieo trong rãnh sâu 2 – 3 cm.
- Sau khi gieo hạt xong phải giữ độ ẩm bằng cách phủ một lớp lá khô, cỏ tranh trên mặt luống đồng thời nó cũng giúp chống xói mòn đất.
Chăm sóc sau khi gieo hạt sâm Ngọc Linh.
- Sau khi gieo hạt giống cây trồng sâm Ngọc Linh cần làm nhà che bằng ni lông trắng hay lưới nhằm hạn chế tác động của ngoại cảnh như: mưa to, hiện tượng sương lạnh… để đảm bảo cho cây giống trong vườn ươm sinh trưởng phát triển thuận lợi nhất có thể.
- Luôn luôn theo dõi, quan sát thường xuyên để sửa chữa rãnh luống và mương thoát nước, không để vườn ươm bị đọng nước, ngập úng khi có mưa.
- Khi khoảng 5 – 10% hạt giống cây trồng sâm Ngọc Linh đã mọc mầm, muốn cây giống sinh trưởng phát triển thuận thì thu dọn phần cỏ tranh, lá cây chưa hoai mục ở trên mặt luống.
- Không được để cây khô, luôn luôn phải duy trì độ ẩm cần thiết cho cây.
- Dọn dẹp cỏ dại thường xuyên, kết hợp với bổ sung mùn núi, nhưng chú ý không được làm tổn thương đến cây giống.
- Thường xuyên theo dõi, phát hiện kịp thời những đối tượng dịch hại tấn công cây giống trong vườn ươm để có biện pháp quản lý hiệu quả.
- Để ngăn chuột, dúi… cắn giống cây trồng sâm Ngọc Linh con thì dùng lưới nilon căng đứng, cao 35 – 40 cm quanh luống hoặc quanh vườn.
- Nếu có điều kiện thù bưng cây đặt vào khay và đưa vào chăm sóc trong nhà có mái che, đặt trên giàn đỡ cách ly mặt đất để quản lý, chăm sóc đảm bảo hơn, lưu ý chỉ làm khi các cây đã mọc đều.
Phòng trừ dịch hại cho vườn trồng sâm Ngọc Linh
Để phòng trừ dịch hại cho vườn trồng sâm Ngọc Linh thì phải áp dụng triệt để các tiêu chí sau:
- Ngay từ lúc đầu khi chọn giống cây trồng sâm Ngọc Linh thì luôn phải chọn những loại đạt tiêu chuẩn, khỏe, sạch sâu bệnh.
- Tiếp theo là chọn đất trồng, loại đất có nhiều mùn, không bị úng nước, có độ tàn che từ 70% trở lên.
- Hạn chế các đối tượng dịch hại gây hại bằng cách tăng cường các biện pháp canh tác như: vệ sinh vườn sạch sẽ, thu gom, cách ly cây bệnh…
- Tăng cường kiểm tra, khi phát hiện các đối tượng dịch hại, cần xử lý ngay bằng các cách thủ công như: cắt tỉa lá bị bệnh, nhổ bỏ và xử lý cây bệnh,…
- Phải ngăn các động vật vào vườn trồng sâm Ngọc Linh bằng cách làm bẫy lồng, bẫy kẹp, dụng cụ xua đuổi… hoặc dùng nilon, lưới,
- Ngoài ra nếu vườn trồng sâm Ngọc Linh của bạn bị dịch bệnh nặng quá thì có thể sử dụng thuốc BVTV theo hướng dẫn của cơ quan chuyên môn để bảo vệ tối đa nguồn giống. Nhưng đối với chúng tôi, vẫn ưu tiên sử dụng các loại thuốc sinh học.
Kỹ thuật trồng sâm Ngọc Linh rất quan trọng, để tránh nước mưa tạo thành dòng chảy hay đất trong luống sâm quá ẩm ướt sau mưa nhằm hạn chế bệnh hại sau này, đặc biệt đối với bệnh do vi khuẩn gây hại, do đó nên thể trồng sâm trên mặt đất tự nhiên, để chúng lan tự nhiên, không lên luống.
Bên cạnh đó, quả sâm là thức ăn khá ưa thích của các đối tượng như chuột, chim và các động vật khác. Vì thế để không xảy ra điều này thì khi cây ra quả, chúng ta phải bọc luôn túi lưới lên quả, chùm quả.
Túi lưới được gắn vào 1 que chắc chắn (que dài hay ngắn tùy thuộc độ cao của chùm quả), que được cắm chắc xuống đất. Ngoài tác dụng bảo vệ các đối tượng gây hại, cọc túi lưới có tác dụng giữ cho cây không bị gió, mưa lay đổ do chùm quả nặng.
Thu hoạch giống cây trồng sâm Ngọc Linh
Để thu hoạch được sâm Ngọc Linh đạt hiệu quả cao nhất thì nên thu hoạch củ từ 8 năm tuổi trở lên, thu vào tháng 10 – 12 (khi cây ngủ đông). Tuy nhiên, thì Sâm Ngọc Linh trồng từ cây giống sau 6 năm có thể thu hoạch được, nhưng năng suất, chất lượng và hiệu quả không cao bằng 8 năm.
Qua bài viết trên Fao tin rằng các bạn đã hiểu được các giống cây trồng sâm Ngọc Linh, cũng như các cách trồng sâm Ngọc Linh, kỹ thuật trồng sâm Ngọc Linh. Fao tin rằng các bạn sẽ có vườn sâm sinh trưởng và phát triển tốt nhất có thể. Cảm ơn và thân chào tất cả các bạn.
