Ở miền Nam, vào ngày vía Thần Tài, ngoài bộ tam sinh, người ta còn cúng thêm cá lóc nướng. Nhưng chẳng mấy ai hiểu rõ vì sao lại có tục lệ như vậy?
Ngày vía Thần Tài là gì?
Ngày mùng 10 tháng Giêng được xem là ngày vía Thần Tài – ngày cảm tạ và xin lộc của vị thần cai quản tiền bạc, may mắn trong buôn bán, kinh doanh. Vào ngày này mỗi năm, người dân đều tất bật sắm sửa nghi lễ để dâng cúng , tạ ơn và nạp tài đầu năm để mong cả năm hanh thông, suôn sẻ, làm ăn thuận lợi, tiền vào như nước.
Tại sao có tục cúng cá lóc nướng ngày vía Thần Tài?
Lễ vật dâng cúng ngày vía Thần Tài thường là lễ mặn. Trong đó, có bộ tam sinh gồm thịt heo, tôm hoặc cua luộc, trứng gà hoặc trứng vịt.
Tuy nhiên, ở khu vực miền Nam, người dân thường có tục lệ cúng thêm cá lóc nướng mới gọi là vẹn tròn, tươm tất. Phong tục này có từ bao giờ người ta cũng chẳng nhớ, và cũng không mấy ai biết vì sao lại cúng cá lóc nướng trong ngày vía Thần Tài. Chỉ biết rằng, theo truyền thống tiếp nối từ đời cha ông, con cháu đời sau cứ đến ngày vía Thần Tài là tìm mua bằng được con cá lóc nướng trui ngon đẹp nhất để dâng cúng xin lộc làm ăn, buôn bán.
Cá lóc nướng dùng để làm lễ vật cúng Thần Tài phải được giữ nguyên con, không đánh vẩy, không cắt đuôi và vây. Khi nướng, dùng mía chẻ xiên thẳng qua miệng cá để định hình con cá được thẳng thớm.
Có người quan niệm rằng, dùng cá lóc nướng để cúng do đây là món ăn yêu thích của Thần Tài. Cũng có người cho rằng, cá lóc có sức sống mãnh liệt, khả năng sinh tồn tốt trong nhiều điều kiện khác nhau nên tượng trưng cho may mắn và thành công. Ngoài ra, người ta cũng truyền tai nhau về ý nghĩa dùng cá lóc nướng là để tưởng nhớ cuộc sống thiếu thốn, đói khổ của ông cha ta ngày xưa.
Để hiểu sâu về lý do tại sao người ta lại dùng cá lóc nướng để cúng, chúng ta cần ngược dòng thời gian về với văn hoá vùng Nam Bộ gắn liền với sông nước. Từ thuở hồng hoang, đời sống người dân Nam Bộ gắn liền nhiều với miền sông nước, kênh rạch, sinh ra và lớn lên, nên trong văn hoá họ thấm đượm sự biết ơn, trân trọng nơi nuôi dưỡng mình trưởng thành.
Có thể nói, cá lóc là biểu tượng cho sự chịu thương chịu khó và đầy sự mộc mạc của người dân Nam Bộ. Bởi vậy, họ chọn loại cá có tính biểu trưng cho sự kiên cường của mình để mong cuộc sống có thể trôi chảy thuận lợi như cá với nước.
Ngoài ra, trong phong thuỷ học, cá luôn là biểu tượng dùng để chiêu tài. Hơn nữa, dùng cá lóc là mong muốn thu hút, kêu gọi tài lộc nhanh đến.
