Cây vú sữa là cây trồng bước ra từ câu chuyện cổ tích đi sâu vào tiềm thức người dân Việt Nam, nó mang nặng tình cảm ân nghĩa mẹ con, với sự hy sinh của người mẹ đến lúc khi mất vẫn mang những giọt sữa tươi mát dành cho con mình. Quả vú sữa mang cho mình ý nghĩa như giọt sữa mẹ, nên nó có vị ngọt thanh mát được rất nhiều người yêu thích. Tuy nhiên không phải ai cũng biết hết được công dụng cũng như kỹ thuật trồng và cách chăm sóc cây vú sữa cho năng suất cao. Bài viết này cua camnangcaytrong.com sẽ hướng dẫn bà con cách chăm sóc cho cây ra quả có năng suất cao.
1. Giới thiệu chung về cây vú sữa
– Cây vú sữa có tên khoa học là: Chrysophyllum cainito, Tên tiếng Anh: Star apple. Cây được bắt nguồn từ Châu Mỹ nhiệt đới, thuộc họ nhà hồng xiêm, được du nhập vào Việt Nam và thích nghi phát triển với điều kiện nhiệt độ từ 22 – 34oC. Cây chỉ ra hoa và đậu quả tốt với điều kiện khí hậu 2 mùa mưa nắng rõ rệt.
– Chiều cao trung bình của cây lên tới: 10 – 15m mỗi cây, tán lá xòe rộng ra xung quanh và đặc biệt cây có độ sinh trưởng phát triển rất là nhanh. Cây có tán lá dày nhưng bộ phận rễ cây lại ăn nông dưới lòng đất nên chính vì vậy khi vào mùa mưa gió cây rất dễ bị đỗ. Tuy nhiên cây lại có sự sinh trưởng phát triển nhanh nên có thể trồng vào bất kỳ thời điểm nào trong năm, thích hợp nhất khi trồng cây vú sữa là bạn có thể trồng vào mùa mưa, thời điểm này trong đất luôn có độ ẩm cung cấp cho rễ, nên có thể hạn chế tưới nước cho cây.
– Quả vú sữa có kích thước to bằng nắm tay người lớn, phần vỏ có màu xanh khi chín nó dần chuyển sang màu hồng nhạt, khi ăn cùi của nó bạn cảm thấy có vị rất ngon, ngọt và thanh mát trong miệng. Quả có hình dáng tròn đều, lớp vỏ khi chín có thể cho màu xanh, trắng hoặc tím, tùy thuộc từng giống cây mà cho ta những màu sắc và vị quả khác nhau. Phần vỏ của quả thì khi cầm ta sẽ phát hiện ra ngay nó có khá nhiều nhựa mủ và nhựa này rất chát không thể ăn được, trong cùng quả có chứa hạt màu đen và cứng.
Quả vú sữa có đặc điểm to tròn đều
– Cây sau khi trồng khoảng 6-7 năm lúc này mới bắt đầu cho quả liên tục và năng suất.
2. Cách chọn cây giống vú sữa đạt năng suất, chất lượng cao
– Nhân giống bằng phương pháp chiết cành: chọn cây vú sữa cho năng suất quả cao và độ tuổi của cây từ 6 -10 năm để chiết cành. Chọn những cành bánh tẻ trên cây không bị sâu bệnh có độ tuổi từ 14 -16 tháng tuổi, cành nằm ngang da vừa hóa gỗ, trên cành không mang cành vượt chọn làm cành chiết.
Giống cây vú sữa theo phương pháp chiết cành
– Nhân giống bằng phương pháp ghép cành: có nhiều cách ghép khác nhau, nhưng hiện nay phổ biến nhất là ghép áp cành treo bầu và ghép mắt.
3. Thời vụ và mật độ trồng cây vú sữa thích hợp
– Nếu vườn bạn có thể chủ động tưới nước cho cây thì có thể trồng tất cả các mùa trong năm, tuy nhiên nếu vườn khó tưới nước thì có thể trồng vào mùa mưa sẽ đỡ công tưới hơn, trong đất lúc nào cũng có thể duy trì độ ẩm cho rễ cây sinh trưởng phát triển.
– Tùy thuộc vào diện tích, điều kiện vùng đất trồng cao thấp và điều kiện mương chúng ta có thể bố trí theo các khoảng cách trồng cây khác nhau: trung bình thường hàng cách hàng 6m, cây cách cây 8m, mật độ cây trồng từ 200 – 220 cây/ha.
4. Làm đất và đào hố trồng cây vú sữa
– Thiết kế vườn trồng vú sữa
+ Vẽ sơ đồ vườn theo mương, liếp để quản lý, chăm sóc, ghi chép nhật ký canh tác.
+ Đào mương, lên liếp: nếu trồng mới trên đất ruộng nên đào mương sâu 1 – 1,5 m, bề mặt liếp rộng 7 – 10 m.
+ Bố trí hệ thống đê bao, cống bọng để tưới – tiêu chủ động.
+ Trồng cây chắn gió: chú ý trồng cây chắn gió vì cây vú sữa dễ bị lật gốc, tét nhánh vì vậy cần phải trồng cây chắn gió; đặc biệt là những vườn ở ven sông lớn. Hàng cây chắn gió phải thẳng góc với hướng gió thường thổi tới. Hàng cây chắn gió còn giúp giữ độ ẩm cho vườn, cây quang hợp tốt (do lượng CO2 ổn định hơn), tránh được đổ ngã khi có gió lớn, cây thụ phấn và đậu quả cũng tốt hơn.
– Chuẩn bị đất để lên hố trồng: chọn đất mặt ruộng, đất bùn ao, đất vườn cũ, loại đất thịt nhẹ, ít bị chua, xử lý khoảng 1 – 1,5 kg vôi/hố, phơi 15 – 30 ngày trước khi trồng.
– Chuẩn bị hố: theo sơ đồ đã thiết kế, đường kính hố từ 0,8 – 1m, cao 0,4 – 0,7m.
5. Các loại phân bón lót phù hợp cho cây vú sữa
– Trộn phân hữu cơ đã hoai mục với Trichoderma để tăng vi sinh vật đối kháng trong đất khống chế nấm bệnh. Có thể dùng chế phẩm EM để thúc đẩy phân mau hoai và cung cấp thêm vi sinh vật hữu ích cho cây trồng.
– Bón phân lót: mỗi hố bón 10–15kg phân hữu cơ hoai (đã ủ ở phần trên), 0,3kg super lân, 0,1kg DAP .
– Ngoài ra sử dụng các loại phân như: Amino Acid, dịch rong biển, MKP… để cải tạo đất, bổ sung thêm dinh dưỡng, kích thích cho cây con mới trồng.
6. Kỹ thuật trồng cây vú sữa đơn giản
– Đặt cây thẳng đứng, mặt bầu ngang với hố trồng, cắt bỏ vỏ bầu, lấp đầy hố bằng đất và hỗn hợp trên, nén chặt đất để giữ cây, cắm cọc cố định và tưới nước cho cây.
– Sau khi trồng cần che bóng cho cây hạn chế bớt ánh sáng mặt trời chiếu trực tiếp lên cây trong thời gian đầu từ 1 -2 năm. Vì rễ cây lúc này đang còn rất yếu chưa ăn sâu vào trong lòng đất nên cần duy trì độ ẩm cho cây và tránh mưa gió to làm cây bị đỗ ngã.
7. Cách chăm sóc cho cây vú sữa đơn giản đạt hiệu quả năng suất cao
7.1. Cách chăm sóc định kỳ:
– Cần tưới nước thường xuyên cho cây nhất là vào mùa khô, khi quả đang lớn và khi quả đang trong thời kỳ chín. Mỗi tuần tưới 3 – 5 lần, mỗi lần tưới 20 – 30 lít nước/cây nhất là vào mùa nắng để giảm tỷ lệ cây chết và giúp cây phát triển nhanh đặc biệt trong 3 năm đầu. Nên giữ mực nước trong mương cách mặt luống ít nhất 40 cm.
– Làm cỏ thường xuyên cho cây, tủ rơm dạ vào gốc cho cây cho cỏ hạn chế mọc và giữ được độ ẩm cho cây. Hạn chế phun thuốc diệt quả cho cây.
– Bón phân cho vú sữa:
+ Sau khi trồng đến một năm: sử dụng 70–80ml Greenfield 555 tưới gốc + 20g Urê, hoà phân vào nước để tưới, mỗi tháng nên bón phân 1 lần
+ Cây 1 – 3 năm tuổi: bón 1–2 kg hỗn hợp gồm Urê, Greenfield 555, NPK 16–16–8 (hoặc 20 – 20 – 15), với tỉ lệ 1:3:1; chia làm 4 lần bón trong năm, lượng phân bón tăng dần theo độ lớn của cây (năm đầu dùng 1kg phân, sau đó tăng dần)
– Tỉa cành tạo tán cho vú sữa: trong các năm đầu nên tỉa cành để cây vú sữa có cành phân bố theo 4 hướng, tạo cho cây có tán tròn đều. Chú ý tỉa bỏ cành vượt, cành trong tán cây, cành bị sâu bệnh
7.2. Kỹ thuật bón phân từ thời kỳ cây cho thu hoạch
– Sau khi trồng bắt đầu từ năm thứ 5 cây bắt đầu cho ra quả ổn định và cũng là thời kỳ cây bắt đầu kinh doanh. Nên nhu cầu phân bón thời kỳ này là rất cần thiết, bón phân theo 4 giai đoạn ra hoa, đậu quả, nuôi quả và trước thu hoạch một tháng, lượng bón phân phụ thuộc tùy chỉnh theo độ tuổi và sản lượng từng năm của cây.
Lần 1: giai đoạn khi cây xử lý ra hoa sớm với 5–10 kg phân hữu cơ hoai/cây và 3 – 6 kg gồm NPK (20 – 20 – 15 hoặc 16 – 16 – 8), Urê và phân lân theo tỉ lệ 1/1/1.
Lần 2: Bón vào giai đoạn đậu quả lúc quả bằng nút áo với lượng 2 – 4 kg phân/cây gồm Urê và DAP theo tỉ lệ 2/1.
Lần 3: Bón vào giai đoạn nuôi quả, lúc quả có đường kính khoảng 2cm, với 2 – 3 kg phân NPK/cây (dạng phân như nói trên).
Lần 4: Bón vào giai đoạn trước thu hoạch 1 – 2 tháng với liều lượng 1 – 2 kg phân NPK/cây.
– Mỗi lần bón cách nhau 2 – 3 tháng
– Phương pháp bón: Trước khi bón phân nên tiến hành thu dọn toàn bộ vật liệu phủ gốc rồi bón lên mặt luống hoặc xới rãnh sâu 5-10 cm ở 2/3 đường kính tán cây, bón phân vào rãnh. Sau khi bón phân nên che phủ gốc bằng các vật liệu hữu cơ và tưới nước liên tục 5-7 ngày cho phân tan vào đất.
8. Phòng trừ sâu bệnh hại cho cây vú sữa.
– Sâu bệnh hại có nhiều loại trên cây vú sữa, nhưng thường gặp nhất là giai đoạn nuôi quả lớn và khi thu hoạch quả chín
– Sâu hại trên cây vú sữa thường gặp nhất và nguy hiểm nhất là sâu đục trái: từ khi quả còn nhỏ khoảng 2cm đến khi quả chín thu hoạch, có thể làm quả bị rụng hoặc hỏng cả quả, làm giảm thành phẩm của quả. Khi mới thấy một vài trái non bị hại thì phun ngay, phun 2-3 lần cách nhau 7-10 ngày/lần bằng các loại thuốc Tiper 25EC, Tizonon 50EC, SauAba 3.6EC, Newgreen 2.0EC, Vibasu, Sagolex, Oncol, Netoxin, Lorsban…
– Sâu ăn bông: thường gặp khi cây bắt đầu ra hoa
– Sâu đục thân: gây hại trên cành và quanh năm nên phải theo dõi cây thường xuyên để có cách phòng trị hiệu quả tốt nhất
– Bệnh thán thư gây ra thối trái rụng trái no do vi nấm Lasio diplodia Theobromac và Colletotrichum sp. xâm nhập từ khi trái còn nhỏ gây ra. Vết bệnh lúc đầu chỉ là một đốm nhỏ màu đen, gặp thời tiết ẩm bệnh phát triển mạnh, lây lan nhanh khắp trái, làm trái khô đen và rụng, tỷ lệ trái hư khá cao, đôi khi lên tới 20-25%.
9. Cách thu hoạch và bảo quản quả vú sữa
– Đối với vú sữa từ khi đậu quả đến khi thu họach kéo dài khỏang 180 – 200ngày tùy theo giốg và mùa vụ. Cần tiến hành thu họach khi trái chín sinh lý trên cây tức là lúc quả phát triển đạt đến hình thái và màu sắc đặc trưng của giống. Khi thu họach nên thu cả cuống, lọai bỏ quả sâu bệnh, quả bị tổn thương, cho vào các thùng và có giấy lót tránh va chạm.
Vườn vú sữa nhà ông Nguyễn Văn Cường ở Tân Yên – Bắc Giang
– Nên bọc quả để tránh trầy sướt khi vận chuyển. Trong thời gian tồn trữ, vận chuyển không nên để quả tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời vì sẽ làm tổn thương vỏ quả, không nên che nắng quả bằng tấm nilon vì nilon hấp thu nhiệt sẽ làm nám vỏ.
– Khi cho quả vào thùng, vào giỏ…nên lót giấy hoặc vật liệu xốp và không nên để quá 4-5 lớp /giỏ.
