Chanh leo không chỉ cho quả có nhiều tác dụng tốt đối với sức khỏe con người. Bên cạnh đó còn là cây tạo bóng mát khá tốt. Mô hình trồng chanh leo của các hộ nông dân trồng chuyên canh chanh leo có thể cho thu hoạch mỗi năm lên đến cả trăm triệu đồng. Do đó, để nâng cao năng suất, chất lượng, giảm rủi ro thì trồng chanh leo cần tuân thủ một số kỹ thuật:
Mô hình trồng chanh leo đạt năng suất trung bình 100 tấn/ha/năm
1. Một số yêu cầu điều kiện ngoại cảnh của cây chanh leo
– Là cây dễ tính, không quá yêu cầu khắc khe về điều kiện vùng trồng, nên cây chanh leo hiện nay được trồng ở khắp các vùng khác nhau trong cả nước. Tuy nhiên để chanh leo sinh trưởng phát triển tốt trên một số điều kiển như:
– Vùng trồng: Cây chanh leo tím thích hợp với vùng á nhiệt đới, độ cao trung bình từ 1.000 – 2.000 m so với mực nước biển. Chanh leo vàng thích hợp với vùng nhiệt đới có độ cao trung bình từ 600 m so với mực nước biển. Vì vậy, cây chanh leo tím thường được trồng phổ biến ở vùng Tây Nguyên.
– Đất đai: Là cây không kén đất, nhưng phù hợp hơn với đất có thành phần cơ giới nhẹ, thoát nước tốt, vùng đất bằng phăng, ấm áp, ẩm ướt, có tầng canh tác sâu trên 50 cm, độ mùn trên 2%, PH 5,5 – 6.
Cây chanh leo
– Nhiệt độ: thích hợp từ 20 – 25oC, vùng trồng không có sương muối (như vậy các tỉnh vùng cao phía bắc rét đậm rét hại, sương muối hầu như không thể phát triển cây chanh dây). Dưới 10oC, cây sẽ chết.
– Ánh sáng: Cây ưa cường độ ánh sáng nhẹ.
– Lượng mưa: Đòi hỏi lượng mưa trung bình từ 1.600 mm/năm, phân bố đều. Giai đoạn sai quả và nuôi quả yêu cầu lượng nước nhiều hơn, nếu thiếu nước quả sẽ bị teo, sần sùi, xấu xí và rụng.
2. Một số giống chanh leo và phương pháp trồng phổ biến hiện nay
* Hiện nay trên thị trường có nhiều loại giống chanh leo khác nhau cho năng suất cao, hiệu quả kinh tế lớn như sau:
– Chanh leo vàng: sức sống mạnh, ít sâu bệnh gây hại, thích ứng tốt với điều kiện đất đai nhưng cho năng suất trung bình, quả có kích thước vừa và nhỏ. Khi chín, vỏ chanh có màu vàng ươm, bắt mắt.
– Chanh leo tím: Nguồn gốc chủ yếu từ Đài Loan. Cũng có khả năng sinh trưởng tốt nhưng yêu cầu địa hình cao. Năng suất vượt trội, kích thước trái từ vừa đến lớn. Khi chín, quả chanh có màu tím hoặc đỏ. Giống chanh này được thị trường ưu ái hơn cả.
Cây chanh leo tím
* Khi bà con lựa chọn giống chanh leo để trồng có thể mua cây con hoặc ươm cây từ hạt.
– Nếu chọn trồng bằng cây con thì cần lưu lý tiêu chuẩn cây con đảm bảo chọn cây khỏe manh, không có sâu bệnh, lá tươi phát triển tốt. Chọn cây ươm trong bầu có chiều cao từ 10 – 12 cm. Nên mua cây giống ở đơn vị cung cấp cây giống uy tín, có giấy chứng nhận. Giống cây đem ươm có nguồng gốc xuất xứ rõ rang.
– Ươm giống từ hạt: Cần tiến hành xử lý hạt giống trước khi đem ươm bằng cách sau:
+ Ngâm hạt giống trong nước ấm 30 – 40oC trong 24 giờ, vớt hết hạt lép, hạt thối.
+ sau khi ngâm xong thì vớt ra, có thể ủ thêm 1 giờ để kích thích hạt nảy mầm. Sau đó đem gieo vào bầu cây hoặc chậu đất gieo có bán kính 15 cm. Phủ lớp đất mỏng che kín hạt để hạt nảy mầm.
+ Đặt chậu vào nơi râm mát, có cường độ ánh sáng nhẹ tưới nước thường xuyên.
+ Sau 2 – 3 tuần, hạt giống bắt đầu nảy mầm.
+ Đến tuần thứ 6, khi cây cao từ 8 – 10 cm thì chọn lọc và đem ra vườn trồng.
3. Trồng chanh leo vào mùa nào? Mật độ trồng hợp lý
– Thời vụ trồng chanh leo: Có thể trồng quanh năm. Tuy nhiên thích hợp nhất là cuối tháng 11 và tháng 1 năm sau.
– Tùy thuộc vào phương pháp trồng mà bà con lựa chọn để có thể định lượng mật độ trồng cho phù hợp theo từng phương pháp.
+ Nếu trồng xen canh với các cây trồng khác: Khoảng cách cây cách cây 5 x 5 m, tương đương mật độ 400 cây/ha.
+ Nếu trồng chuyên canh cây chanh leo: Khoảng cách cây cách cây 3 x 3 m, tương đương với mật độ 1.000 cây/ha.
Chanh leo trồng chuyên canh
4. Kỹ thuật làm đất trước khi trồng chanh leo
– Cần chuẩn bị đất trước 1 tháng, làm sạch cỏ dại, tàn dư thực vật, đất được làm nhuyễn, tơi xốp và bằng phẳng.
– Lưu ý: Nếu các chân đất trước khi trồng chanh leo bị nhiễm bệnh nấm, bệnh virus… hoặc các vùng bị trũng, khó thoát nước thì không tiến hành trồng chanh leo.
– Đào hố trồng chanh leo có kích thước từ 50cm x 50cm x 50cm. Vùng đất khó đào thì nên đào sâu một chút. Khi đào lớp đất mặt sâu 20 – 25 cm để riêng một bên, lớp đất còn lại ở phía dưới để riêng sang một bên.
– Bón lót: Sử dụng 10 – 20 kg phân chuồng ủ hoai mục (hoặc có thể thay thế bằng 2 – 3 kg phân hữu cơ vi sinh) + 0,5 kg phân super lân + 0,5 kg vôi bột + 1 thìa canh chế phẩm nấm đối kháng Trichoderma (liều lượng dùng cho 1 hố). Đem phân bón trộn đều với lớp đất mặt và bón ủ xuống hố.
Cây chanh leo vàng
5. Kỹ thuật làm giàn cho chanh leo sai quả
– Để trồng chanh leo ra nhiều quả thì việc làm gian tranh leo khá quan trọng nó ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và công thu hoạch quả chanh leo. Hiện nay đang phổ biến 3 dạng giàn chanh leo là làm giàn truyển thống, làm giàn chữ T cọc đôi và giàn cọc chữ T cọc đơn.
– Kiểu làm giàn truyền thống: Sử dụng cọc tre xen kẽ với cọc betong chắc chắn, cách đều nhau. Phí trên dùng dây kẽm đan thành lưới ô vuộng cố định dây kẽm vào đầu của cọc tre, cọc betong.. Thời gian sử dụng của giàn truyền thống từ 2 – 3 năm.
– Kiểu giàn chữ T cọc đôi: Trồng cọc tre thành từng cặp cách nhau 1 m, thanh ngang 2,5 – 3 m. Mỗi đôi cọc sẽ cách nhau từ 4 – 4,5 m, mỗi hàng cọc cách nhau 3 m. Sử dụng dây kẽm 3 ly để buộc cố định đầu cọc, các thanh ngang lại với nhau. Dùng dây kẽm 2 ly để nối dài trên các thành ngang tạo thành lưới cho chanh leo leo lên, khoảng cách giữa các dây là 50 m.
– Kiểu làm cọc chữ T cọc đơn: Cắm cọc với khoảng cách 3m, thanh ngang 1,2 – 1,5 m. Chiều cao của cọc khoảng 3 m, trong đó 0,5 m chôn sâu dưới đất. Cọc chữ T có ưu điểm là dễ kiểm soát sâu bệnh, tất cả các gốc cây đều được hấp thụ ánh sáng mặt trời, cho chất lượng quả tốt, dễ kiểm soát sâu bệnh.
Trồng chanh leo làm gian kiểu cọc đơn chữ T
6. Kỹ thuật trồng chanh leo ra ruộng sản xuất
– Những hố đã chuẩn bị trước, đã tiến hành bón phân lót thì tiến hành trồng chanh leo, đào một hốc nhỏ ở giữ hố để đặt bầu cây chanh leo.
– Đặt cây con nhẹ nhàng xuống hố, vun đất tơi xốp, nén nhẹ, dùng cọc cắm, buộc thân cây vào cọc để cố định giúp cây con không bị đổ. sau khi trồng xong thì tưới đẫm nước cho bén rễ.
Trồng chanh leo ra ruộng sản xuất
7. Kỹ thuật chăm sóc chanh leo sau trồng
– Tưới nước: Cây chanh dây không chịu được ngập úng nhưng lại cần độ ẩm khá cao. Cần duy trì tưới 2 lần/ngày, vào mùa khô, thời điểm cây đang ra hoa, đậu trái, nuôi trái, cần tăng lượng nước lên.có thể lắp đặt hệ thống tưới nhỏ giọt xung quanh gốc để tiết kiệm nước, duy trì độ ẩm thích hợp cho cây. Vào mùa mưa, cần theo dõi thường xuyên, tiêu nước kịp thời để rễ không bị ngập úng.
– Kỹ thuật bón phân cho chanh leo theo từng giai đoạn phát triển của cây
* Giai đoạn cây từ 1 – 6 tháng tuổi
+ Lượng phân bón tính cho mỗi gốc chanh leo giai đoạn này: 430 gram đạm Ure + 750 gram super lân + 285 gram kali.
+ Kỹ thuật bón phân cho chanh leo: Đạm ure và kali chia làm 10 – 12 lần bón: lần đầu tiên vào 20 ngày sau khi trồng. Các lần tiếp theo, mỗi lần cách nhau 15 ngày. Giai đoạn nuôi cây, sau khi tỉa tán cần bón nhiều đạm hơn, giai đoạn nuôi quả cần bón nhiều kali, giảm đạm tránh tình trạng lá tốt không sai quả. Phân lân chia đều làm 2 lần bón: lần 1 bón 60 ngày sau khi trồng, lần 2 bón sau 150 ngày trồng.
* Giai đoạn cây chanh leo từ 7 tháng tuổi trở lên:
+ Lượng phân bón cho 1 cây/năm: 1 kg đạm Ure + 1,5 kg phân lân + 1,6 kg kali.
+ Cách bón: Đạm và kali chia làm 20 lần bón/năm. Cứ 15 ngày bón 1 lần xung quanh gốc. Giai đoạn nuôi cây, sau khi tỉa tán cần bón nhiều đạm hơn, giai đoạn nuôi quả cần bón nhiều kali, giảm đạm tránh tình trạng lá tốt không sai quả. Phân super lân chia đều làm 3 lần bón trong năm.
– Làm bồn: Đây là một biện pháp chăm sóc đặc biệt trong kỹ thuật trồng chanh dây. Làm bồn để duy trì độ ẩm, giúp quá trình bón phân và tưới nước hiệu quả hơn, chống rửa trôi, xói mòn các chất dinh dưỡng hữu cơ trong đất. Làm bồn cao 10 – 15 cm, cách gốc 0,5 – 1 m khi cây bước vào thời kỳ cho trái.
– Làm cỏ: Nên dùng các biện pháp thủ công để xới cỏ định kỳ quanh gốc cây, hạn chế tối đa dùng thuốc trừ cỏ sẽ làm tổn hại đến bộ rễ và sự phát triển của cây trồng. Kết hợp tụ gốc, làm sạch cỏ dại trong mỗi lần bón phân để hạn chế mầm bệnh.
8. Kỹ thuật tỉa cành, tạo tánh cho giàn chanh leo
– Cây chanh leo sinh trưởng và phát triển nhanh, do đó bà con cần áp dụng đúng kỹ thuật cắt tỉa, tạo tán để tăng diện tích tán cây tiếp xúc với ánh sáng, thân cây phát triển cân đối, khả năng chống chịu sâu bệnh tốt, thúc cây ra nhiều hoa, sai trĩu quả, năng suất cao.
– Vị trí cắt tỉa cành cần tuân thủ nguyên tắc: cắt cách chỗ phân cành chính từ 10 – 15 cm. Sử dụng kéo cắt cành hoặc dao cắt sắc bén. Cắt lần lượt từ trong tán ra bên ngoài, cắt cành lớn trước rồi đến cành bé. Sau khi cắt tỉa cần dọn dẹp sạch khu vườn, tránh để ủ mầm bệnh.
Cắt tỉa, tạo tán cho cây chanh leo
– Tiến hành tạo tán cho cây khoảng 1m: Bấm bớt lá ở gốc. Khi cây leo lên giàn từ 20 – 40 cm thì để ra 5 – 6 cành cấp 1, cho tỏa đều sang các hướng trên giàn. Tiếp tục bấm ngọn để cành cho tán cấp 2. ở tán cấp 2, để tư 4 – 5 cành tỏa đều ra các hướng. Tiến hành vào thời gian đầu mới trồng cho đến khi cành của chanh leo đã phủ kín giàn.
– Khi cây kín giàn, tiếp tục tạo tầng bằng cách kéo nhanh xuống dưới. Tạo nhiều tầng cho cây nhằm mục đích tăng diện tích giàn, tăng năng suất đậu quả
9. Biện pháp phòng trừ sâu bệnh hại cây chanh leo
– Trong suốt quả trình trồng chanh leo cần thường xuyên theo dõi một số các đối tượng gây hại chính và biện pháp phòng trừ như
– Bệnh đốm nâu: Có thể sử dụng một số thuốc Amistar 250SC, Daconil 500 SC..
– Bệnh xám: Sử dụng các thuốc Carbenvil 50SC, Norshield 86.2WP, …
Bệnh hại cây chanh leo
– Bệnh thối hạch: Sử dụng thuốc hóa học Iprodione, Trichoderma spp để phun theo liều lượng chỉ định.
– Bệnh thối rễ: Có thể sử dụng Thuốc gốc đồng, Fosetyl aluminium,… để phun cho cây khi phát hiện bệnh.
– Bệnh héo rũ vi khuẩn: Canh tác đất, cắt tỉa cành kết hợp dùng thuốc Copper hydroxide, Copper Oxychloride +Kasugamycin, Copper Oxychloride 50% + Metalaxyl 8%,Ningnanmycin phun xịt khi cây chớm bệnh.
– Bệnh xoăn lá: Loại bỏ cành bị bệnh. Sử dụng thuốc trừ sâu nhóm Monocrotophos như: Apadrin 50SL, Magic 50SL, Nuvacron 40 SCW/DD, 50 SCW/DD, Thunder 515DD theo liều lượng được khuyến cáo.
10. Kỹ thuật thu hoạch chanh leo
– Cây chanh leo cho thu hoạch sớm, chỉ từ 5 – 6 tháng sau khi trồng đã có thể thu hoạch. Để đạt năng suất cao nhất thì chỉ nên khai thác kinh doanh cây chanh leo 2 năm. Sau đó cần cải tạo lại đất để trồng mùa tiếp theo.
– Đối với cây chanh leo tím thu hoạch khi quả chuyển sang màu tím, thu hoạch hết trái chín và gần chín. Dùng kéo cắt cẩn thận, không làm xây xước vỏ.
Quả chanh leo thành phẩm
